Dag 10, Bethlehem en de Palestijnse christenen

Woensdag 31 januari 2018, 15e Tzevat verjaardag van de bomen

Vandaag was het vroeg opstaan geboden. Om 8.00 reden we al richting Bethlehem. Deze dag zullen we ons verdiepen in de gevolgen die de stichting van de staat Israël heeft voor de Palestijnse bevolking, van wie een gedeelte christen is. Het is druk rond dit tijdstip. De infrastructuur in Jeruzalem kan het toenemende autobezit absoluut niet aan. Wat een andere wereld als we in de heuvels bij Bethlehem lopen: rust en een schitterend landschap met eeuwenoude terrassen, waar wijnstokken, olijf- en vijgenbomen groeien. Te voet lopen we de laatste kilometer voordat we bij de boerderij van de familie Nassar zijn. Dat moet wel omdat op de weg dikke stenen geschoven zijn. We begrijpen later dat de blokkade past bij maatregelen om de familie daar weg te krijgen. Daoud Nassar en zijn familie hebben in zekere zin geluk: ze beschikken over schriftelijke bewijzen, dat de grond waarop ze wonen echt hun eigendom is. Hij is blij dat we ook zijn verhaal willen horen. Hij vertelt dat de militairen, die de Westbank bezetten, tot twee maal toe, de grond als geconfisqueerd beschouwden. Via slepende processen, waarin de tegenwerking voelbaar was, werd de familie in het gelijk gesteld. Vijf grote nederzettingen zijn op de heuvels te zien. Israël breidt uit, maar het is ‘bezet gebied’. De stad rukt op, waarom de boerderij niet gewoon verkocht? Het aanbod is wel gedaan, maar verkopen aan de bezetter? Geen denken aan. Trouwens: wat je gekregen hebt van het voorgeslacht verkoop je niet. Denk aan Naboth en z’n wijngaard. De prijs is hoog: pesterij, weigering van bouwvergunningen, afsluiting van nutsvoorzieningen, enz. Creatief worden alternatieven bedacht: zonnepanelen, regenwateropvang, biovoorziening voor het toilet. Twaalf lange jaren duurt het tot dit onrecht ook internationaal de aandacht trekt. Dat betekent hulp in de vorm van vrijwilligers (permanent zijn mensen aanwezig). Ook financiële steun voor gerechtskosten en herstel van verwoeste boomgaarden. Hoe zal het straks gaan, nu net buiten de poort, een Jeshieve – een school voor Thora-studie naar orthodoxe trant – wordt gebouwd…? “Ieder mens heeft iets van het beeld van zijn Schepper”, antwoord Daoud. Maar hoe reageer je dan op maatregelen, die je onrecht doen ? Hij somt de mogelijkheden op: 1. Met geweld , 2. Jezelf als slachtoffer beklagen en wachten op een politieke messias, c. Wegtrekken dan maar. Geen van drieën bevredigt. De 4e weg – die direct samenhangt met hun christelijk geloof - is: we blijven zitten en we weigeren vijanden te zijn. “Tent of Nations” hebben ze hun boerderij genoemd. En zo timmeren ze aan de weg: morgen komt een groep Israëlische gidsen en er zijn ook contacten met rabbijnen in opleiding. Halfjaarlijkse boomplantdagen, een ‘woman impowerment project’ (de kracht van vrouwen is van onschatbare waarde) en vrijwilligers vanuit de hele wereld die komen helpen bij de oogst – dat zijn de wapens van de Geest waarmee gestreden wordt. Onder de indruk reizen we af naar ons volgende project. 

In Bethlehem lopen we langs de metershoge muur, aan Palestijnse kant bespoten met teksten van protest en hoop. We zien het vluchtelingendorp Aïscha. Al vanaf ’48 wonen hier Palestijnse families, gevlucht voor geweld van Joodse milities, voorafgaand aan het uitroepen van de staat Israël. Nog steeds onderhoudt de internationale gemeenschap deze gezinnen; hoe moet dat verder?

Op het Bethlehem Bible College maken we kennis met wat je Palestijnse bevrijdingstheologie kunt noemen. De vrijheidsbeperkingen waarmee de Palestijnen dagelijks moeten leven, de willekeur, discriminatie en gebrek aan water – onze inleidster Grace vraagt zich af “wat Palestijnen verkeerd hebben gedaan”. “We zitten gevangen, begraven achter een muur”. Ze is trots in Bethlehem geboren te zijn, net als de Here Jezus maar belangrijker: dat Jezus in haar hart geboren is. Kenmerk van de Palestijnse theoogie: het nieuwe verbond heeft het oude overbodig gemaakt; denk je aan ‘volk Gods’, dan was dat in het Oude Testament Israël, maar in Christus zijn dat nu gelovigen uit alle volken. Denk je aan ‘land’, dan was dat het beloofde land, maar in Christus is dat nu ‘het koninkrijk van God’, voor Jeruzalem kun je - in Christus - het Nieuwe Jeruzalem lezen en de priesters uit Levi hebben geen rol meer: Christus is de Hogepriesters en alle gelovigen hebben een priesterrol ten opzichte van de rest van de mensen, enz. Jezus is de vervulling van het Oude Testament, een vervulling in de zin van ‘terugkeer van het Joodse volk’ is er niet. Er is geen eigen rol meer voor het volk Israël, net als alle volkeren mogen zij zich verheugen in de Jezus, de Christus. De Palestijnse kerk voelt zich door de christelijke kerken elders in de wereld vergeten: “Krijg ik de vraag wanneer ik tot het christelijk geloof toegetreden ben - terwijl hier het christelijk geloof begónnen is”. Met name christen-Zionisten, die voorafgaand aan de wederkomst van de Messias veel betekenis hechten aan het hergroeperen van Israël en die daarvoor gewoon over de Palestijnen heen walsen, kunnen op weinig begrip rekenen. “En ze hebben veel invloed”. Alle beloften aan Israël staan onder de voorwaarde dat er gehoorzaamd wordt aan Gods geboden, anders wordt het land ontnomen. Trouwens ook het Oude Testament telt al vele voorbeelden van niet-Joodse mensen, die zelfs in de stamboom van Jezus zijn opgenomen. Een nare dia, met de tekening van een Palestijnse vrouw, die op haar arm het nummer 1948 getatoeëerd heeft gekregen – een duidelijke verwijzing naar de Holocaust - maakt mij wat onrustig: zo mag je toch eigenlijk het leed van anderen niet gebruiken… en is het met Yad-va-Shem in de herinnering ook niet van een andere orde? Het komt me voor dat de wereld, zwaar onder de indruk van de Holocaust, een Joods nationaal thuis mede uit schuldgevoel heeft mogelijk gemaakt, maar dat de prijs door de Palestijnen gedragen wordt. Het gezellige eten met studenten en docenten daarna geeft gelegenheid tot gesprek: nee, het Oude Testament lezen in het Hebreeuws, dat doen ze niet. Die taal doet teveel zeer. 

Nu we toch in Bethlehem zijn is er natuurlijk de geboortekerk, die momenteel gerestaureerd wordt. Maar we konden er wel in.  

Nog een derde lezing staat uit. Daarvoor moeten we weer het checkpoint door, deze keer lopend. Dat is een veiligheidsgebeuren als op het vliegveld. Poortje door, alarm, terug weer, nog meer op de band leggen, in overhemd en op kousevoeten lukt het me de 5e keer. Iedere dag zo naar je werk moeten… en dan aan Israëlische zijde opgewacht worden met prachtige posters over hóe mooi Israël is….

We komen in de kantoren van Musalaha Reconciliation Ministry, een organisatie die zich erop toelegt christenen, joden, messiasbelijdende joden en ook moslims met elkaar in aanraking te brengen. Musalaha zou ‘verzoening’ betekenen in het Arabisch. Salim J. Munayer –schrijver van het boek “Trough My Enemy’s Eyes” - legt uit welke stappen allemaal te nemen zijn voordat er iets van vertrouwen groeit. En wie krijg je allemaal mee? Het co-exist-model gaat vaak voorbij aan de rol van religie. Maar religie hoort erbij, niet als oorzaak maar wel als deel van het probleem. In zes stappen schets hij een aanpak waarin hij methodische vaardigheden aanwendt om wantrouwen weg te nemen en bruggen tussen mensen te slaan. “Everyone speaks an other narrative story”.

We haasten ons naar ‘ons’ klooster, waar de warme hap van 19.00 uur wacht. Ja, in het voorbijgaan schampt één van onze busjes een tegenligger. Niet zeuren, met 300 Ils - € 75,-, ook weer afgekocht.

’s Avonds presenteren de drie subgroepen in een creatieve setting elkaar hun bevindingen van de afgelopen dagen. 

Verjaardag van de bomen. Met een dienblad vol vruchten, bijpassende woorden en gebeden en het lied “wat zijn de goede vruchten” sluit Davy Hoolwerf de lange dag af.